قوانین مهم اجاره خودرو در ایران

در ایران، اجاره خودرو تابع قوانین عمومی قراردادها، قوانین مدنی، و آیین‌نامه‌های خاص مربوط به حمل‌ونقل و مالکیت وسایل نقلیه است. علاوه بر این، شرکت‌های اجاره‌دهنده نیز معمولاً ضوابط داخلی دارند که با رعایت قوانین کشور تنظیم شده‌اند. در ادامه، مهم‌ترین قوانین و نکات حقوقی مربوط به اجاره خودرو در ایران آورده شده است:

 1. قانون مدنی (ماده 466 به بعد: اجاره)

اجاره خودرو، نوعی عقد اجاره است که بر اساس ماده 466 قانون مدنی، «اجاره عقدی است که به‌موجب آن مستأجر مالک منافع عین مستأجره می‌شود.» بنابراین:

• خودرو در مالکیت صاحب خودرو باقی می‌ماند.

• اجاره‌گیرنده فقط حق استفاده (منافع) دارد، نه مالکیت.

 2. لزوم تنظیم قرارداد مکتوب

بر اساس اصول حقوقی، برای جلوگیری از سوءتفاهم و امکان پیگیری قانونی، تنظیم قرارداد کتبی الزامی است. قرارداد باید شامل موارد زیر باشد:

• مشخصات کامل طرفین

• مشخصات خودرو (شماره پلاک، VIN، رنگ، مدل و ...)

• مدت اجاره و مبلغ آن

• شرایط تحویل و بازپس‌گیری

• تعهدات مربوط به خسارات، جرائم و بیمه‌ها

 3. شرایط بیمه

• بیمه شخص ثالث: اجباری است و باید معتبر باشد.

• بیمه بدنه: اختیاری اما در اکثر شرکت‌های اجاره خودرو برای جلوگیری از ضررهای مالی استفاده می‌شود.

• در صورت تصادف، شرکت اجاره‌دهنده طبق قرارداد و میزان تقصیر اجاره‌گیرنده عمل می‌کند.

 4. احراز هویت و شرایط اجاره‌گیرنده

برای اجاره خودرو، افراد باید مدارک زیر را ارائه دهند:

• کارت ملی

• گواهینامه رانندگی معتبر (حداقل 6 ماه اعتبار)

• سند یا قبض محل سکونت

• چک یا سفته به‌عنوان ضمانت

شرکت‌ها معمولاً خودرو را به افراد زیر ۲۰ یا ۲۳ سال اجاره نمی‌دهند (بسته به نوع خودرو و شرکت).

 5. ممنوعیت برخی استفاده‌ها

در اکثر قراردادها آمده است که استفاده از خودرو برای موارد زیر ممنوع است:

• جابجایی مسافر یا بار با دریافت پول (مانند تاکسی اینترنتی)

• خارج کردن خودرو از مرزهای کشور

• شرکت در مسابقات یا استفاده در شرایط سخت و پرریسک

 6. مسئولیت تخلفات رانندگی و جرائم

• تمامی جرائم راهنمایی و رانندگی در مدت اجاره، بر عهده اجاره‌گیرنده است.

• برخی شرکت‌ها، خلافی خودرو را بعد از پایان اجاره بررسی و از ودیعه کسر می‌کنند.

 7. حق فسخ و تمدید قرارداد

• معمولاً در قراردادها شرایط فسخ زودتر از موعد تعیین می‌شود.

• تمدید قرارداد باید با رضایت دو طرف و به‌صورت کتبی انجام شود.

 جمع‌بندی:

قوانین اجاره خودرو در ایران مبتنی بر قانون مدنی و قراردادهای خصوصی است. اما برای جلوگیری از اختلاف، شفاف‌سازی و رعایت نکات حقوقی بسیار مهم است. هر دو طرف باید از مفاد قرارداد آگاه باشند و از اعتماد صرف خودداری کنند.

نمونه قرارداد اجاره خودرو

قرارداد اجاره خودرو
بین طرفین این قرارداد، که در تاریخ ............................ منعقد می‌گردد، به شرح زیر توافق شده است:

1. مشخصات طرفین قرارداد

موجر (اجاره‌دهنده):
نام و نام خانوادگی: ..................................................
کد ملی: .............................................................
نشانی: ............................................................
شماره تماس: ......................................................

مستأجر (اجاره‌گیرنده):
نام و نام خانوادگی: ..................................................
کد ملی: .............................................................
نشانی: ............................................................
شماره تماس: ......................................................

2. مشخصات خودرو

• نوع خودرو: ..............................................

• مدل: .......................

• رنگ: ........................

• شماره پلاک: ............................

• شماره شاسی: ............................

• شماره موتور: ............................

3. مدت قرارداد

مدت اجاره از تاریخ ............ تا تاریخ ............ به مدت ...... روز/هفته/ماه می‌باشد.
تحویل و بازپس‌گیری خودرو رأس ساعت ...... انجام خواهد شد.

4. مبلغ قرارداد و نحوه پرداخت

مبلغ اجاره: ......................... تومان بابت کل مدت قرارداد
مبلغ ودیعه/ضمانت: ......................... تومان (به‌صورت چک/نقد/سفته)

پرداخت اجاره در تاریخ .................. به صورت .................. انجام شده است.

5. تعهدات طرفین

تعهدات مستأجر:

• استفاده از خودرو تنها برای مصارف شخصی و مجاز

• رعایت کلیه قوانین راهنمایی و رانندگی

• عدم اجازه رانندگی به اشخاص بدون گواهینامه معتبر

• عدم خارج‌کردن خودرو از مرز کشور بدون مجوز کتبی

تعهدات موجر:

• تحویل خودرو سالم و بیمه‌شده (شخص ثالث و در صورت وجود، بدنه)

• ارائه مدارک لازم جهت استفاده قانونی از خودرو

6. خسارات، تخلفات و بیمه

• کلیه جرایم رانندگی و خسارات واردشده در مدت اجاره، بر عهده مستأجر است مگر آنکه خلاف آن در قرارداد آمده باشد.

• در صورت بروز تصادف، مستأجر موظف به اطلاع‌رسانی فوری به موجر و پلیس می‌باشد.

• در صورت استفاده از بیمه بدنه، فرانشیز و مابقی خسارات توسط مستأجر پرداخت خواهد شد.

7. فسخ قرارداد

هرگونه فسخ زودتر از موعد باید با اطلاع کتبی طرف دیگر و حداکثر ۲۴ ساعت پیش از آن انجام شود.
در صورت تأخیر در بازگرداندن خودرو، مستأجر موظف به پرداخت مبلغ ......... تومان به ازای هر ساعت تأخیر است.

8. امضا و اثر انگشت طرفین

امضای موجر: ……………………………
امضای مستأجر: ……………………………

اثر انگشت:
موجر 
مستأجر